Karadelik diye herkesin ağzında dolaşan ve bilimkurgunun verdiği heyecanı günlük yaşamımızda bize biraz hissettiren olgunun popülerleşmesiyle birlikte karadeliğin aslında kişiler tarafından temelde yanlış algılanmaya başladığını farkettim. Yanlış bilinen bu gerçekleri naçizane elimden geldiğince düzeltmek isterim. Madde madde bakalım:
Karadeliğin Çapı
Astronomi bilimine göre böyle bir şey var. Ama orada çapla kastedilmek istenen şey aslında olay ufkunun çapıdır. Karadelik deyince kapkara görünmeyen yuvarlak bir gök cismi düşünmeyin. Karadeliği en iyi tarif eden yine Einstein'ın genel görelilik teorisidir. Karadelik bir tekilliktir. Sürekliliği olduğu düşünülen çarşaf gibi gerilmiş bir uzay-zaman dokusunda, sonu olmayan (sınırsız) bir süreksizlik, bir deliktir. Bakın sınırsız diyorum. Yani ayaklarınız hiç bir zaman yere basamaz. Kaldı ki bu bir küre, kare, prizma vs. değildir. Bir 0 boyutluluktur. Yani noktasaldır. Zaten bütün kütle o noktasal alana sıkıştırılmaya çalışıldığı için bir karadelik oluşmuştur. Hem hacimsiz hem de sonsuzluktan bahsediyoruz.
Olay Ufku
Burada 'ufuk' deyince yine bir gök cismi var. Üstünde dursaydık, ufka baktığımızda gördüğümüz şey gibi insan aklının hayal edebileceği bir şey tasavvur edilebiliyor ki bu da yanlış. Bu ufuk o ufuk değil. O ufuğu hiç bir zaman ne dışarıdan ne içeriden göremezsiniz. Sadece yakınlarındaki merceklenmiş ve sapmış ışık kabaca nerede başladığına dair fikir verebilir. Ama tam başlangıç lokasyonunu bilemezsiniz. Swarzchild yarıçapı diye birşey var. Bir kütleye sahip cismi sıkıştıra sıkıştıra öyle bir çapa getirirsinizki artık o cismin kütle/hacim şekilden bildiğimiz yoğunluğundan kaynaklı kütleçekiminden kaçabilmek için ışıktan biraz daha hızlı ilerlenmesi gerekir. İşte o çapın yarısı Swarzchild yarı çapıdır. Bu yarıçapın başladığı yer olay ufkunun başlangıcıdır. Orası nedir ne değildir, nereden başlar bilemiyoruz. Eğer içeri bir adamı yollasaydık o da hiç bir zaman bilemeyecekti.
Spagettileşme
Evet böyle teknik bir terim var. Eğer karadeliğin içine daha doğrusu olay ufkunun ötesine doğru girmeye başlasaydınız, ayaklarınıza uygulanan çekim kuvveti başınıza uygulanandan çok çok daha fazla olduğu için sünüp spagetti gibi olacaktınız. Hmmm!!.... Aslında tam olarak böyle bir şey olmayacak. Siz karadeliğin daha olay ufkuna yaklaşırken karadeliğin çekim etkisiyle neden olduğu sapan etkisiyle milyonlarca yıl boyunca o göremediğiniz bomboş uzay noktasının etrafında her seferinde biraz daha hızlanarak dönecektiniz. Öyle bir rotasyon ki, belli bir milyon yıl sonra bu kadar dönme enerjisiyle ışık hızına ulaşmak üzere olan garip bir şey olacaktınız (Çoktan buhar molekülleri haline gelecektiniz yani). Diyelim ki o halinizle olay ufkundan içeri girdiniz. Tabi ki bir spagettiye benzeme durumu olacaktı. Ama bu ayağa daha çok kafaya daha az olayından dolayı değil, o civardaki uzay zamanın bildiğimiz uzay zamandan farklı olmasından kaynaklanacaktı. Yani şunu demek istiyorum, karadeliğin içi 0 boyutlu. Ama siz 3 boyutlu bir cisimsiniz. 3 boyutlu bir şeyi boyutsuz bir şeyin içine nasıl sığdırabilirsiniz? Elbette ki böyle manyaklıklarla. Karadeliğin sizi yutarken yapmaya çalıştığı şey de böyle olacak. Önemli not: Bu sadece teori. Çünkü gören yok!
Karadelikten Hiçbir Şey Kurtulamaz
Yanlış. Bir çok şey kurtulur. Bir kere şunu söyleyeyim. Karadelik denilen şey bir uzay elektrikli süpürgesi değildir. Bir uzay-zaman anomalisidir. Yani eğer uzayın bir bölgesinde karadelik varsa deli gibi, bir canavar gibi ona buna yönlenerek saldırıp, herşeyi yutmaya çalışmaz. Eğer orada hiç bir madde yoksa o da öylece durur. Işık bile kaçamaz mı? Kaçar. Fakat yukarıda bahsettiğim olay ufkunu geçerse kaçamaz. Onun haricinde, ışık da, siz de, gezegen de her ne olursa olsun, eğer yeterince hızınız, ivmeniz varsa, karadeliğin etrafında dönebilirsiniz. Aynı bir yıldızın etrafındaki yörüngede gibi olabilirsiniz. Milyarlarca yıl boyunca hem de. O nedenle Interstellar filmindeki Gargantua'nın çevresinde dönen gezegen sistemi gayet anlamlı. Işık ise kütlesiz bir şeydir. Roket değil ki bu kaçamasın. Kütlesiz bir şeye kütleçekimi etkimez. Karadeliğin olay ufkunun içinde bile olsa! Buradaki mevzu şudur; Olay ufkunun içinde bulunan herhangi bir yerde yönünüzü nereye çevirirseniz çevirin, her zaman karadeliğin merkezine doğru gidersiniz. Öyle garip bir geometri var işte. Işık için de aynı şey geçerli, bize göre sanki olay ufkunun dışına doğru gitmeye çalışıyormuş gibi görünen ışık huzmesi bile kendisine göre (yani aslında gerçekte) her zaman karadeliğin merkezine doğru yol almaktadır. Tuhaf, çarptırılmış bir gerçeklik ve uzay zaman....
Karadeliğin İçi
Öyle bir şey yoktur. Sonsuz bir tekillik noktasından bahsediyoruz. İçinin biraz sağı, içinin biraz yukarısı vs. vs. gibi kavramları unutun. Sonsuza kadar bir yere düşmekten daha fazla bir açıklama yapamayız. Bilmiyoruz, nasıldır, nedir, ne değildir. Bir şey midir, yoksa hiçlik midir? Hiç bilmiyoruz. İnanın hiiiç kimse bilmiyor. Yalnızca şunu söyleyeyim. Bizim hayal gücümüze göre içi diye düşündüğümüz kısım zifiri karanlık değildir. Çünkü orada bugüne kadar evrende var olan ve olacak olan her bir foton mevcuttur. Sizinle birlikte 10 üzeri bilmem kaç zilyon tane fotonla beraber aynı yere düşer durursunuz.
Karadelikte Zaman
Öyle bir şey de yoktur. Karadelik zaman diye bir kavramın olmadığı tek yerdir. Zaman dediğimiz entropik kavram bu 0 boyutlu sonsuz delikte anlamsızlaşır. Dışarıdan içeriye bir şey atarsak o şeyin sonsuza kadar orada donup kaldığını görürüz. Sanki orada tablo gibi sonsuza kadar sabit bir şekilde bekler. Ama o attığımız şeye sorsak, o neler yaşamıştır kimbilir neler. Karadeliklerde evrende var olan herşey ve varolacak herşey zaten zamansız bir boyut şeklinde vuku bulmuştur. Tüm enformasyon orada gizlidir.
Karadeliklerin İçinde Solucan Deliği Vardır. Evrenin İki Ucu Arasında Bağlantı Sağlar.
Bilmiyoruz.
Biz Bir Karadeliğin İçinde Yaşıyoruz Aslında!
Bilmiyoruz.
Güneş Sistemimize Bir Karadelik Gelse Mahvoluruz
Evet. Ama öyle hemen içine çekilmeyiz. Muhtemelen gezegensel yörüngeleri bir kaç bin yıl içinde saptırır ve çoğu gezegen ya güneşe çarpar, ya karadeliğe doğru fırlatılır ya da Jüpiterle bol bol çarpışma olur. Sonuçta mahvoluruz bu doğru.
Bir Gün İnsanoğlu Karadeliklerin Üzerine İnecek/İçine Girecek.
Hayır. Kavramsal Hata! Karadeliklerin üzeri diye birşey yoktur. İçi de yoktur.
REFERANSLAR
1-Karadelikler Nasıl Oluşur?
2-Kara Delik
3-Karadelikler ve Bilgi Paradoksu
4-Kara delikler hakkında bilmeniz gereken 8 ilginç şey
