Kumar oynama davranışı dünya üzerinde neredeyse bütün kültürler de görülen bir davranıştır. Yetişkinlerin % 3 ila 5.3 ü kumar oynama davranışı yüzünden hayatlarında problemler yaşamaktalar. Kumar oynama davranışı üzerinde pek çok faktör etki etmekle beraber azı kişilik özelliklerinin kumar oynama davranışı üzerinde önemli etkisi vardır. Bunlar arasında; heyecan arama, dürtüsellik, antisosyal kişilik özellikleri çok karşılaşılan örüntülerdir.
Kişilik özelliklerinin yanında genetik ve kalıtımsal faktörlerde önemli bir yere sahiptir. Özellikle de patolojik kumar bağımlılığında genetik faktörlerin etkisini kanıtlayan çalışmalar yapılmış ve anlamlı sonuçlar elde edilmiştir. Patolojik kumar bağımlısı olan bireylerin birinci dereceden yakınları üzerinde yapılan çalışmaların sonucunda görülen kumar oynama davranışı bunu destekler niteliktedir.
Bir kumar bağımlısı için kumar nedir? Kumar bağımlısı olmayan bireylere göre nelere daha farklı anlamlar yüklerler? Bu soruların yanıtı için olaya kumar bağımlılarının bakış açısından bakmak daha empatik yaklaşmamızı ve bireylerin davranışlarını daha iyi anlamamızı sağlayabilir. Masa oyunları, at yarışı, iddaa, iskambil, spor yarışları, oyun makineleri, piyango, borsa gibi pek çok kumar oynama çeşidi vardır ve gelişen teknolojiyle beraber her geçen gün farklı bir kumar oynama çeşidi ortaya çıkmaktadır.
Yukarı da bahsetmiş olduğumuz kumar bağımlılarının nelere farklı anlamlar yüklediği sorusunun en birincil cevabı şans kavramıdır. Türk Dil Kurumu şansı mantıkla açıklanamayan bir takım rastlantısal olayların nedeni olan güç, bir kimsenin bilgi ve emeğinden çok rastlantı sonucu elde ettiği elverişli durum olarak tarif eder. Bu tanımdanda hareketle şans kavramıyla ilgili elde ettiğimiz iki önemli kriter vardır; şans öngörülemez ve kontrol edilemez.
Kumar bağımlıları şansın öngörülemez ve kontrol edilemez görüşünün aksine davranışlar sergilerler ve bu kumar oynama davranışlarını sürdüren en önemli etmenlerden birisidir. Örneğin bir kumar bağımlısı herhangibir masa oyununda yerini değiştirerek şansını değiştireceğini düşünür ya da kazandıktan sonra kurpiyere bahşiş vererek bir sonraki elide kazanacağını söyler bir başka örnekte iddaa oynayan bir birey kaybettiği bir iddaa bayiine birdaha gitmeyerek başka bir iddaa bayisine giderek, böylelikle kazanacağını düşünür. Bütün bu örnekler şansın kontrol edilemez olduğuna ters davranışlardır şansı kontrol etmeye çalışırlar ve ettiklerini düşünürler.
Şansın öngörülemez olduğu görüşüne ters düşecek davranışlar ve bilişsel süreçler içine girerler, örneğin bu maç banko, bugün benim günüm gibi düşünceleri çok fazladır ve bu şekilde şansın öngörülebilir olduğu düşüncesine kapılırlar ve böylelikle kendi kendilerine bilişsel bir tuzak kurarlar.
Kumar bağımlılarının sahip olduğu şans bilincinin farkına varmalarını sağlayarak bu yanlış bilince karşı önlemler almaları sağlanmalı, şansın gerçek tanımı ve onların şansa yükledikleri anlamlar paylaşılmalı ve farkındalık kazanmaları sağlanmalıdır. Böylelikle davranışın devam etmesine sebep olan en önemli etkenlerden birinin önüne geçilmiş olur.
Psk. Fatihcan Öncü
Kaynakça
Coşkun, İ. Psikopatolojinin kumar oynama davranışı ve alkol kötüye kullanımı ile ilişkisi
